مرخصی بر سه نوع است :
مرخصی استحقاقی
مرخصی استعلاجی
مرخصی بدون حقوق
مرخصی استحقاقی
مطابق ماده ۶۴ قانون کار، مرخصي استحقاقي سالانه كارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعا يكماه است. ساير روزهاي تعطيل جزء ايام مرخصي محسوب نخواهد شد. براي كار كمتر از يكسال مرخصي مزبور به نسبت مدت كار انجام يافته محاسبه مي‌شود. کارگر نمی تواند بیش از ۹ روز مرخصی سالانه خود را ذخیره نماید.
مطابق ماده ۶۵ قانون کار ، مرخصي ساليانه كارگراني كه به كارهاي سخت و زيان آور اشتغال دارند ۵ هفته مي‌باشد. استفاده از اين مرخصي، حتي الامكان در دو نوبت و در پايان هر ششماه كار صورت مي‌گيرد.
مطابق ماده ۶۶ قانون کار، كارگر نمي‌تواند بيش از ۹ روز از مرخصي سالانه خود را ذخيره كند.
-ماده ۶۹ : تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می شود و در صورت اختلاف بين کارگر و کارفرما نظر اداره کار و امور اجتماعي محل لازم الاجرا است .
-ماده ۷۱ : در صورت فسخ یا خاتمه قرار داد کار یا بازنشستگی و از کار افتادگی کلی کارگر و يا تعطيلي کارگاه ، مطالبات مربوط به مدت مرخصي استحقاقي كارگر به وي و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت مي شود.
مطابق ماده ۷۳ قانون کار، كليه كارگران در موارد ذيل حق برخورداري از سه روز مرخصي با استفاده از مزد را دارند : الف – ازدواج دائم ب- فوت همسر، پدر، مادرو فرزندان.
میزان مرخصی کارگران طبق قانون چند روز در سال می باشد ؟
در کارگاه های دارای ۱۰ نفر کارگر و بیشتر مرخصی سالیانه کارگران ۲۶ روز کاری است که فقط ۹ روز آن می تواند در سال ذخیره شود. مرخصی کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند۳۰ روز کاری در سال است. در کارگاه های دارای ۹ نفر و کمتر کارگر میزان مرخصی سالانه با حقوق و دستمزد ۲۱ روز کاری بوده که کارگر فقط می تواند ۵ روز آن را ذخیره نماید. در این قبیل کارگاهها مرخصی کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ۲۴ روز کاری در سال می باشد.
مرخصی استعلاجی
مرخصي استعلاجي به منظور بهبود بيماري به کارگر تعلق مي گيرد. تفاوت عمده اين مرخصي با نوع استحقاقي آن در اين است که در اين حالت پرداخت کننده مزد ايام بيماري، سازمان تامين اجتماعي، و نه کارفرما خواهد بود. در اين حالت بيمار بايد با مراجعه به شعب درماني سازمان تامين اجتماعي مراحل قانوني را براي دريافت حقوق سپري کند.
معمولا سازمانها پرداخت حداکثر ۲ روز در سال مرخصی استعلاجی را بر عهده می گیرند.
مطابق ماده ۷۴ قانون کار، مدت مرخصي استعلاجي، با تائيد سازمان تامين اجتماعي، جزء سوابق كار و بازنشستگي كارگران محسوب خواهد شد.
میزان مرخصی زنان باردار به چه صورت و چند روز است ؟
مطابق ماده ۷۶ قانون کار، مرخصی زایمان برای کارگران زن که به فرزندخود شیر می دهند. چنانچه زایمان یک یا دوقلو باشد ۶ ماه و برای زایمان ۳ قلو یا بیشتر یکسال می باشد. تایید شیردهی مادر به فرزند به عهده پزشک معتمد می باشد. در مورد زنان کارگری که به فرزند خود شیر نمی دهند، مرخصی زایمان ۹۰ روز و چنانچه زایمان ۲ قلو یا بیشتر ۱۰۴ روز خواهد بود . به موجب قانون تنظیم خانواده، مرخصی زایمان حداکثر تا فرزند سوم به کارگر ارائه خواهد شد و برای فرزندان بعدی نمی توان از این مرخصی استفاده نمود و مرخصی مورد نیاز کارگر از مرخصی استحقاقی فعلی و آتی وی کسر می شود. طبق ماده ۷۸ قانون کار در کارگاههایی که دارای کارگر زن است کارفرما مکلف است به بانوان شیرده تا پایان دو سالگی پس از هر سه ساعت ، نییم ساعت فرصت شیر دادن بدهد این فرصت جزء ساعات کار آنان محسوب می شود. همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آنها مراکز مربوط به نگهداری کودکان از قبیل شیر خوارگاه ، مهدکودک و غیره را ایجاد نماید.
مرخصی استعلاجی در قانون کار چند روز است؟
برای مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری ، محدودیت زمانی و تعداد دفعات وجود ندارد و تا زمانی که بیمه شده بر حسب تشخیص سازمان تامین اجتماعی قادر به کار نباشد و به موجب قوانین این سازمان، از کارافتاده هم شناخته نشده باشد، پرداخت غرامت دستمزد ادامه می یابد و مدت آن جزء سابقه , و مبلغ آن نیز جزء پرداخت حق بیمه محسوب می شود ( در این مدت ,خودِ فرد و خانواده‌اش کماکان تحت پوشش تامین اجتماعی هستند ).
آیا در صورت استفاده از مرخصی استعلاجی طبق ماده (۷۴) قانون کار توسط کارگر ، کارفرما اجاره کسر مدت مرخصی مذکور از مرخصی های استحقاقی کارگر را دارد ؟
به موجب ماده (۷۴) قانون کار ایام مرخصی استعلاجی با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سوابق کار و خدمت کارگر محسوب می گردد و احتساب آن ایام به عنوان مرخصی استحقاقی توجیه قانونی ندارد. لازم به ذکر است در صورت عدم تایید مرخصی استعلاجی توسط سازمان تامین اجتماعی و یا در مورد سه روز اول آن که غرامت دستمزدی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت نمی شود، احتساب آن ایام به عنوان مرخصی استحقاقی بر مبنای توافق طرفین به منظور ترمیم خلاء خدمتی یا مزدی کارگر خلاف قانون نمی باشد.
مرخصی بدون حقوق
مرخصي بدون حقوق، حالتي است که کارگر قرار است در آن بيش از حد متعارف کارگاه را ترک کند. در اين حالت شرايط کلي اين نوع مرخصي با توافق کتبي ميان کارگر و کارفرما و يا نمايندگان قانوني آن ها مشخص مي شود و انجام مي پذيرد. علاوه بر اين ها ماده ۶۷ قانون کار به کارگر اجازه مي دهد که در طول دوران خدمت يک بار براي انجام فريضه حج واجب از يک ماه مرخصي استفاده کند. اين يک ماه مي تواند بدون حقوق، و يا در صورت دارا بودن مرخصي استحقاقي با حقوق و يا توامان باشد.
مطابق ماده ۱۶ قانون کار، قرارداد كارگراني كه مطابق اين قانون از مرخصي تحصيلي و يا ديگر مرخصي هاي بدون حقوق يا مزد استفاده مي‌كنند، درطول مرخصي و به مدت دوسال به حال تعليق در مي‌آيد.
مطابق ماده ۷۲ قانون کار، نحوه استفاده از مرخصي بدون حقوق كارگران و مدت آن و شرايط برگشت آنها به كار پس از استفاده از مرخصي با توافق كتبي كارگر يا نماينده قانوني او و كارفرما تعيين خواهد شد.
مدت مرخصی سالیانه کارگرانی که روزهای پنجشنبه تعطیل بوده و کار موظفی روز پنج شنبه را در مابقی روزها انجام می دهند ، چقدر می باشد و آیا میزان آن با سایر کارگران که تنها از تعطیل روز جمعه استفاده می نمایند تفاوت دارد؟
با توجه به مفاد مواد (۵۱) و (۶۴) قانون کار در کارگاه هایی که کارگران روز پنجشنبه تعطیل بوده و از دو روز تعطیل هفتگی استفاده می نمایند(تعطیل توافقی) و کار روز پنجشنبه را نیز در سایر روزهای هفته انجام می دهند؛ با توجه به انجام ۴۴ ساعت کار موظف هفتگی به طور کامل مرخصی استحقاقی سالیانه آنها مانند سایر کارگران با احتساب چهار جمعه جمعاً یک ماه می باشد.
در کارگاههایی که از تعطیل روز پنجشنبه استفاده می کنند و کار موظفی روز پنجشنبه را در روزهای دیگر انجام می دهند در صورت استفاده کارگر از مرخصی استحقاقی خود در یکی از روزهای کاری مدت کسر شده از مرخصی سالانه ایشان چه مقدار خواهد بود؟
در این کارگاه در صورت استفاده کارگر از مرخصی استحقاقی خود در یکی از روزهای کاری هفته ، مدت کسر شده از مرخصی سالانه برابر یک روز کاری (هفت ساعت بیست دقیقه کار روزانه) به علاوه ساعات کار اضافی مقرر به جای روز پنجشنبه خواهد بود به عنوان مثال چنانچه مقرر شده باشد ساعات کار روزهای دیگر هفته، هر روز یک ساعت و بیست و هشت دقیقه به جای روز پنجشنبه بیشتر باشد، در صورت استفاده از مرخصی استحقاقی میزان مرخصی استحقاقی قابل کسر برای هر روز کاری ، برابر با یک روز (هفت ساعت و بیست دقیقه کار روزانه ) به علاوه یک ساعت و بیست و هشت دقیقه خواهد بود.
مرخصی در مشاغل سخت و زیان آور
میزان مرخصی در مورد کارهای سخت و زیان آور به چه میزان می باشد ؟
به استناد ماده ۶۵ قانون کار مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ۵ هفته می باشد . استفاده از این مرخصی ، حتی الامکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت می گیرد .
در مورد مرخصی کارهای سخت و زیان آور که در سال ۵ هفته است آیا این مرخصی ، با احتساب پنج روز جمعه است یا خیر ؟
مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ۵ هفته می باشد.
چه نوع مرخصی هایی جزء سابقه اشتغال در کارهای سخت و زیان آور محسوب می شود ؟
به استناد جزء د،ج و ه بند ۱ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی، ایام استفاده از مرخصی استحقاقی،مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز با دریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون کار و ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی از اینکه حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یا اینکه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد .
آیا مرخصی بدون حقوق توالی اشتغال مشاغل سخت و زیان آور را از بین می برد؟
به استناد جزء الف بند ۳ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی استفاده از مرخصی بدون حقوق به مدت بیش از دو ماه به هر منظور و تحت هر عنوان علاوه بر مرخصی مندرج در بند (ی) موضوع ردیف ۲ آیین نامه اجرایی بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور توالی اشتغال را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وی می شود .
آیا استفاده از مرخصی استحقاقی توالی اشتغال در سخت وز یان آور را از بین می برد ؟
به استناد بند(ی)بخش ۲ ماده ۱۲ آیین نامه اجرایی ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، چنانچه مرخصی استحقاقی در فواصل اشتغال به کارهای سخت وزیان آور واقع شود موجب زایل شدن توالی اشتغال در کارهای سخت و زیان آور نمی گردد و به عنوان سابقه اشتغال در کارهای سخت و زیان آور محسوب می گردد .
چنانچه در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیان آور فرد از مرخصی استعلاجی استفاده نماید آیا توالی اشتغال از بین خواهد رفت ؟
به استناد جزء هـ بند ۱ ماده ۱۲ آیین‌نامه اجرایی بند (۵) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ـ موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۵۳۶۵/ت۳۶۰۰۵هـ مورخ ۵/۲/۱۳۸۶ ، ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی اعم از این که حقوق ایام مزبور توسط کارفرما پرداخت شود و یا این که بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده کرده باشد توالی را از بین نخواهد برد .
